Tarih öncesi devirlerde bolluğun ve rahmetin sembolü, koruyucusu olduğuna inanılan ve Türkiye’den 1970’li yıllarda İsrail’e götürülerek satılan, akabinde bir müzayede meskeninde satılmak üzere İsrail’den ABD’ye ulaştırılan “ana tanrıça” Kybele heykeli, Kültür ve Turizm Bakanlığının ısrarlı takibi sonucu 60 yıl sonra Türkiye’ye döndü.
Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e ulaşan Roma periyodu yapıtı Kybele, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alındıktan sonra yurt dışına çıkarmak üzere 2016’da İsrail makamlarına müracaatta bulunan yapıtı elinde bulunduran kişi, heykelin Anadolu kökenli olduğunu beyan etti.
Heykelin, 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve ilin müzesinde sergilenen Kovalık yapıtlarına tipolojik benzerliğinin İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü uzmanlarınca bilimsel raporla vurgulanması üzerine, kolluk kuvvetleri uyumunda, Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce yapıtların çıktığı düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşayan şahısların bilgisine başvuruldu.
Türkiye’nin süratli ve titiz takibi sonucu, ABD’de dava görülmeye başlamadan eser sahibi Kyble heykelini uzlaşmacı bir hal göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.
KYBELE HEYKELİ ÖYKÜSÜ
Prehistorik devirlerden itibaren Akdeniz havzasında bilhassa Anadolu’da rahmet ve bolluğun sembolü ve koruyucusu “ana tanrıça” olarak tapınılan Kybele’nin iki yanındaki aslanlar, doğa ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini sembolize ediyor.
Antik periyot toplumsal ve dini ömründe şahısların olmuş ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere ilah ya da tanrıçalara adak sunmaları yaygın bir gelenekti. Tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan gereçler “adak objesi” olarak değerlendirilirdi. Kişinin toplumsal ve ekonomik statüsüne nazaran adak nesneleri, kolay bir taş modülünden gösterişli bir heykele kadar farklılık gösterebiliyordu.
Sideropolisli Asklepiades’in Oniki Tanrı Ana’ya sunduğu bir adak heykeli olarak tarihte bilinen Kybele’nin yazıt kısmında, “Hermeios’un oğlu Sideropolisli Asklepiades adağı Oniki İlah Ana’ya dikti.” tabiri yer alıyor.
Türkiye’den 1960’lı yıllarda İsrail’e kaçırılan Kybele heykeli, uzmanlarca MS 3. yüzyıla tarihlendiriliyor. İncelemelerde, kelam konusu heykelin tipolojik özelliği, kullanılan mermerin cinsi, personelliği ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduğu anlaşılıyor.
Haber7