Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, “Yargının hukukun değil, vesayet tertibinin bekçiliğini yaptığı devirler geride kalmıştır.” dedi.
Adalet Bakanı Gül, TBMM Genel Şurası’nda, bakanlığı ve bağlı kuruluşların 2021 yılı bütçesine ait yaptığı konuşmada, “Başakşehir maçında sergilenen nefret hatasını, insanlığa karşı işlenen ırkçılık kabahatini telin ediyorum. Irkçılık bütün insanlığa karşı işlenmiş bir kabahattir. Üzülerek görüyoruz ki bilhassa Avrupa merkezli olarak Türk ve İslam düşmanlığı yabancı düşmanlığı, nefret kabahatlerinin büyük bir biçimde artmış olması da ülke ve demokrasi ismine ıstırap vericidir. Avrupa’nın başta olmak üzere bu bedellere dönmesini bütün insanlık ve başta Avrupa ismine çok kıymetli bir sonuç olacaktır.” diye konuştu.
Adaletin, devletin temeli olduğunu belirten Gül, “Adalet her insanımız için hepimiz için hava üzere, su üzere olmazsa olmazdır. Devleti, toplumu bir ortada tutan his, adalet duygusudur. Adaletin de bir alternatifi yoktur. Bu nedenle adaleti geliştirmeye yönelik atacağımız her adım milletimizin yarınlara daha inançla bakmasını sağlayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Gül, bütün vatandaşların hukuk standartlarını muhafaza iradesini kararlılıkla sürdürdüklerini belirterek demokratik siyasetin, milletten aldığı yetkiyi milletle bir arada kullanma sanatı olduğunu vurguladı.
Bu yetkiyi kullanırken hukuk devleti unsurunun, sarsılmaz desteği, siyasetin de ikametgahı olduğunu kaydeden Gül, bu nedenle, hukuk devletinin tüm ögeleriyle tahkim edilmesinin, temel hassasiyetleri olduğunu söyledi.
Hukuk devletinden anladıklarının bir kanun devleti olmadığının altını çizen Gül, bağımsız ve tarafsız yargının hukukun üstünlüğünü teminat altına aldığı, herkesin ve her kurumun hukukla bağlı olduğu bir sistem olduğunu belirtti.
“TÜRK YARGISI DA MİLLETİN YARGISIDIR”
Devletin bütün işlevlerinin, yetkisini Anayasa’dan, meşruiyetini milletten aldığına işaret eden Gül, “Millet, bütün işlerimizin hakemi ve yargıcıdır. Türk yargısı da milletin yargısıdır, millet ismine karar verir, millet ismine adaleti tesis eder. Yargı tarafsızdır; zira bütün rengiyle, lisanıyla, inancıyla, ömür stiliyle milletin tamamına eşit yakınlıktadır. Yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı; milletin yargıya itimadını artıracak, ‘adalet yerini buldu’ hissini geliştirecek en temel anayasal unsurdur.” diye konuştu.
Mahkemelerin, yürütme içinde bir taşra teşkilatı, Adalet Bakanlığının bir vilayet müdürlüğü olmadığını lisana getiren Gül, Anayasa’nın 138’inci hususundaki “Hiçbir organ, makam, merci yahut kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve yargıçlara buyruk ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.” sözlerini kullandı.
Yargının işini yargıya bırakmak anayasal bir sorumluluk ve mecburilik olduğunu vurgulayan Gül, yargının kararlarında eksiklik olabileceğini fakat bir yanılgı varsa bunun düzeltilmesini, bir eksik varsa bunun tamamlanmasını tekrar yargının kendi olağan işleyişinden beklemek gerektiğini söyledi.
Adil kararın makul müddette verilmesi için gerekli siyasetleri ortaya koymanın misyonları olduğunu söz eden Gül, Meclis’in, bu siyasetlerin kanuna dönüşüp dönüşmeyeceğinin kararının verildiği, milletin iradesinin tecelli ettiği yer olduğunu kaydetti.
“YARGININ HUKUKUN DEĞİL, VESAYET TERTİBİNİN BEKÇİLİĞİNİ YAPTIĞI DEVİRLER GERİDE KALDI”
Hükümet olarak tam 19’uncu kere Meclise bütçe sunmalarını sağlayan gücün, milletin tercihi, kararı ve iradesi olduğunu lisana getiren Gül, AK Parti hükümetlerinin 3 Kasım’da iktidara geldiğinde milletten aldığı demokrasi ve hukuk emanetini iç ve dış vesayet odaklarıyla çarpışa çarpışa, bu odakları eze eze bugünlere getirdiğini, yarınlara emin adımlarla taşıma kararlılığında olduklarını söyledi.
“Yargının hukukun değil, vesayet nizamının bekçiliğini yaptığı devirler geride kalmıştır.” tabirlerini kullanan Gül, 27 Mayıs’ın yaslı adasını, 12 Eylül’ün gençleri bir sağdan bir soldan kıydığını unutmanın mümkün olmadığını vurguladı.
Gül, 28 Şubat’ta insanların en temel haklarını gasbeden, brifing alan yargının millet-devlet-adalet tahribatının da hafızalarda taze olduğunu lisana getirdi.
“ADALET SİSTEMİNE DUYULAN İTİMADIN ARTIRILMASINI AMAÇLIYORUZ”
O karanlık ve zalim süreçte yargının, toplum mühendisliğinin taşıyıcı kolonu olarak milletin önünde dikenli bir tel örgü üzere kullanıldığını kaydeden Bakan Gül, “Vesayet odaklarının çizdiği profile uymayan, makbul olmayan vatandaşlar bu tel örgüye takılmışlardır.” dedi.
Gül, o periyodun yaralarını sarmaya çalışırken hukuk sisteminin bu sefer 40 yıllık hain bir terör örgütünü karşısında bulduğunu söz ederek “FETÖ, 17-25 Aralık’ta darbenin bir aparatı değil, bizatihi faili olarak bu ülkede çok bedeller ödetti. Bu türlü bir yakın tarihi görmüş, ortak mukadderatı paylaşmış bir ülkenin vesayetin yerine adaleti koyması tarihi bir dönüşümdür, tarihi bir muvaffakiyettir.” tabirlerini kullandı.
Bir ülkede vesayet varsa, orada adalet olmayacağına dikkati çeken Gül şöyle devam etti:
“Bizim prensiplerimiz; masumiyet karinesidir, lekelenmeme hakkıdır, kabahat ve cezanın şahsiliğidir, adil yargılanma hakkıdır. Elbette bağımsız, tarafsız, adil ve iyi işleyen bir sisteminin kilit kıymette olduğunun farkındayız. Demokrasinin güçlenmesinde, özgürlüklerin gelişmesinde belirleyici olan yeniden hukuktur. Vatandaşın kendisini emin ve inançta hissetmesi de hukuk sisteminin sağladığı himaye sayesindedir. Bu bahis yalnızca bir mevzuatın da bir sıkıntısı değildir. Bir hukuk disiplininin de yalnızca konusu değildir. 2019 Mayıs’ında Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından açıklanan Yargı Islahatı Strateji Evrakı ve yakın vakitte milletimizle paylaşacağımız İnsan Hakları Hareket Planı da işte bu anlayışa dayanmaktadır. İtimat veren ve erişilebilir adalet vizyonuyla, iştirakçi ve çoğulcu bir anlayışla bu belgeyi hazırlıyoruz. Zira yargı Türk milletinin yargısıdır. Münasebetiyle AK Parti’nin değil, 83 milyonun, niyeti ne olursa, çalışanıyla, çiftçisiyle, Edirne’den Kars’a kadar herkesin beklentisi, herkesin adalet hissini sağlamak ismine toplumun her kısımlarıyla görüşerek bu dokümanlarımızı, politikalarımızı birlikte hazırlamaya devam ediyoruz.”
“BİRİNCİ YARGI PAKETİNDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ ARTIRICI ÇOK KIYMETLİ ADIMLAR ATTIK”
Yargı Islahatı Strateji Belgesi’nin 19 aylık kısmın büyük bir kısmının salgına denk gelse de kıymetli sonuçlar alındığını bildiren Gül, hem mevzuat hem idari manada çalışmalar yapıldığını anlattı.
TBMM’nin kabul ettiği kanunlarla ıslahat evrakına dair üç yargı paketini çıkardıklarını hatırlatan Gül, “Birinci Yargı Paketinde hak ve özgürlükleri artırıcı çok değerli adımlar attık, ceza muhakemesinde yapısal yenilikler getirdik.” diye konuştu.
Demokratik sistemlerin en önemli meşruiyet kaynağının, pek çok hak ve özgürlüğün de ön şartının tabir hürriyeti olduğunun altını çizen Gül, şunları kaydetti:
“Bu anlayışla, haber verme sonunu aşmayan ve tenkit emeliyle yapılan niyet açıklamalarının kabahat oluşturmayacağına ait düzenlemeler yapılmış oldu. Bu prensip tahkim edildi. Tabir özgürlüğünü ilgilendiren mevzularda hak arama yolları genişletildi. Bunlar daha evvel istinafta kesinleşiyordu. Lakin farklı kararlarla karşımıza çıktığı için Yargıtay içtihatlarıyla hukuk öngörülebilirliği olsun diye Yargıtay yolu açılmış oldu.”
“TÜRKİYE’DE TUTUKLU ORANI YÜZDE 16’YA İNMİŞTİR”
Tutuklamanın bir muhafaza önlemi olduğunu belirten Gül, “Asıl olan tutuksuz yargılamadır. Tutuklamaya başvurulmasının gerekli olduğu durumlarda da bu karar ölçülü ve orantılı halde tatbik edilmelidir. 2002 yılında tutuklu oranı yüzde 41 iken aralık ayı prestijiyle Türkiye’de tutuklu oranı yüzde 16’ya inmiştir.” diye konuştu.
Ceza muhakemesinde Seri ve Kolay Yargılama üzere iki yeni kurumda 1 Ocak 2020 tarihi prestijiyle yürürlüğe girdiğini hatırlatan Gül, ortalama iki yılda sonuçlanan bu cins davaların, iki hafta üzere müddette sonuçlandığına işaret etti.
Gül, bunun Cumhur İttifakı ile yapılan ıslahatların somut meyveleri olduğunu, bundan herkesin yararlandığını belirtti.
Hata mağdurlarının beyanlarının isimli görüşme odalarında uzmanlar eşliğinde alınmasının, yasal yere kavuştuğunu kaydeden Gül, 86 adliyede toplam 90 isimli görüşme odası bulunduğunu kaydetti.
Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerinin, bayana karşı şiddetle uğraşta kıymetli birer merkez olacağını belirten Gül, “İnsanlık dışı bu fiillerin engellenmesi, toplumun her kısmının ve tüm kurumların iş birliğinden geçmektedir. Bayana yönelik her türlü şiddeti kınıyorum, lanetliyorum. Tek bir bayanın bile şiddete maruz kalmayacağı bir dünya inşa etmek hepimizin ortak dileği, ortak emelidir. Bunu da gerçekleştireceğiz.” sözlerini kullandı.
“Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı”nın yasal statüye kavuşturulduğunu hatırlatan Gül, hukuk fakültelerine girişte 190 bin olan muvaffakiyet sırası kaidesini 125 bine indirdiklerini anlattı.
Âlâ hal uygulamasının otomatik hale dönüştüğünü belirterek bunun da ortadan kaldırılması için 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren yeni bir uygulamaya geçileceğini ve böylelikle iyi halliliğe karar veren komiteye Aile ve Sıhhat Bakanlığından uzmanlar katılacağını bildirdi.
İnfaz kurumlarında getirilen imajlı görüşme imkanına işaret eden Gül, kontrollü özgürlükte imza yükümlülüğünü, imza atmaya gitmek zorunluluğunda kalmaksızın bir takiple, kontrollü hürlüğü de bu manada daha insani bir hale getirmek üzerine çalıştıklarını söyledi.
E-duruşma uygulamasına başladıklarını belirten Gül, “30 büyükşehrimizde, 260 mahkemede e-duruşma başlamış oldu. Bilhassa bu salgın sürecinde de avukatlarımızdan çok büyük bir olumlu dönüş aldık, bunu yaygınlaştırarak tüm Türkiye’de, tüm mahkemelere bu uygulamayı yansıtacağız.” dedi.
“Elektronik tebligat”a değinen Gül, bilhassa 40 milyonun üzerinde tebligat yapıldığını 2019’da başlayan bu uygulamayla ve 600 milyonun üzerinde tasarruf sağlandığını bildirdi.
Dört-beş aydır İstanbul Havalimanı’nda uygulamaya başlattıkları bir faaliyetle, yedi gün yirmi dört saat, hakim ve savcıların havalimanında yargı hizmetlerini verdiğini anlatan Gül, bugün prestijiyle yaklaşık 5 bin kişinin süreçlerinin yapıldığını açıkladı.
Resmi Gazete’de 15 Ocak’ta yayımlanan bir karara işaret eden Gül, yargıçların vermiş olduğu kararlarda, Anayasa Mahkemesi ve AİHM’in vermiş olduğu kararlara yönelik bir ihlal kelam mevzusuysa, bu ihlali yapan hakim ve savcıların terfisinde dikkate alınacağını söyledi.
Gül’ün bu tabiri üzerine CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, art sıralardan ön sıralara gerçek yürüyerek “Anayasa Mahkemesi kararlarına uyuluyor mu uyulmuyor mu? Enis Berberoğlu’yla ilgili karara uyuluyor mu uyulmuyor mu? Buna yanıt verin.” diye seslendi. Meclis Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, yaptığının hakikat olmadığını belirterek “Genel Heyette bu halde davranmaya hakkınız yok.” diyerek Tanrıkulu’nu uyardı.
Tanrıkulu’nun kelamlı sataşmasına AK Parti milletvekillerinin de reaksiyon göstermesi üzerine Meclis Başkanvekili Bilgiç, birleşime orta verdi. Ortada da AK Parti ve CHP milletvekilleri ortasında tartışma devam etti.
TBMM Genel Heyetinde, Bakanlığı ve bağlı kuruluşların 2021 yılı bütçesi üzerinde konuşan Gül, hakim ve savcı yardımcılığı kurumunun Türk yargı sistemine kazandırılmasını istediklerini, böylelikle kürsüde daha tecrübeli bireylerin misyon yapacağını söyledi.
Yargı mensuplarına coğrafik teminatın gerçekleştirilmesini hedeflediklerini bildiren Gül, yargı bağımsızlığının daha da güçlenmesi için coğrafik teminatı getireceklerini tabir etti.
Yargıda uzmanlaşmayı önemsediklerini belirten Gül, ihtisaslaşmanın sayısını artıracaklarını bildirdi.
“Ceza adaleti sistemi hatalılar için caydırıcı, günahsızlar ve mağdurlar için ise gözetici olduğu ölçüde faaldir, adildir.” diyen Gül, temiz hiçbir vatandaşın lekelenmesine müsaade vermeyeceklerinin altını çizdi.
Gül, 2017 yılında getirilen lekelenmeme hakkıyla birlikte hiçbir kanıta dayanmayan, soyut ve genel nitelikle bir vatandaşın lekelenmesinin önüne geçtiklerini anlatarak 3 yıl boyunca 455 bin ihbarda 292 bin soruşturmaya gerek olmadığına karar verildiğini, bu yıl 130 bin evrakta savcıların “bu bir iftiradır” diyerek 130 bin vatandaşı lekelemediğini aktardı.
Gül, 2018’de iş uyuşmazlıklarında, 2019’da ticari uyuşmazlıklarda ve bu yıl da tüketici uyuşmazlıklarında orta buluculuk imkanı getirdiklerini hatırlatarak yıllar süren ihtilafların 10 gün üzere çok kısa bir müddette sonuçlandığını vurguladı.
İş uyuşmazlıklarının yüzde 61’inin, ticari uyuşmazlıkların yüzde 54’ünün, tüketici uyuşmazlıklarının ise yüzde 64’ünün mutabakat ile sonuçlandığını tabir eden Gül, bugüne kadar 1 milyondan fazla uyuşmazlığın orta buluculukla sonuçlandığını kaydetti.
Kamunun vatandaşla mahkemelik olduğu uygulamaya son vermek üzere “idari sulh” kuruluşunu getireceklerini açıklayan Gül, böylelikle hem yargının iş yükünün azalacağını hem de vatandaşın devletiyle mahkemelik olmayacağını söyledi.
Adalet Bakanı Gül, avukatların, mesleğe yeni başlayanların, kamu avukatlarının özlük haklarının iyileştirilmesi, vergi üzere birtakım kolaylıkların yapılması konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı ile çalışmaları sürdüreceklerini belirtti.
“İYİ ISLAHAT, GÜZEL UYGULAMAYLA HAYAT BULUR”
Hukuk devletinin demokrasiyi, insan onurunu koruyan, insan hak ve özgürlüklerini teminat altına alan, tüm süreçlerinde kendisini hukukla bağlı sayan devlet olduğunun altını çizen Gül, “Bu manada hukuk devleti unsurunu söz özgürlüğü, hukuk güvenliği ve adil yargılanma hakkı üzere Anayasa’da teminat altına alınan tüm haklar bakımından güçlendirmeye devam edeceğiz.” diye konuştu.
Yargı Islahatı Strateji Evrakı ve İnsan Hakları Hareket Planı’nın kesin amacının hukukun üstünlüğünü güçlendirmek olduğunu vurgulayan Gül şöyle devam etti:
“Eylem Planı’mız hem mevzuatımızı iyileştirecek düzenlemeleri hem de uygulamayı geliştirecek faaliyetleri kapsayacaktır. İnsan haklarına dayalı hukuk devleti anlayışımızın güçlendirilmesi, aksiyon planının temel amacıdır. Hukukun üstünlüğünü her alanda hakim kılan bir uygulama anlayışı, insanımızı haklarıyla birlikte yaşatmaya dair en büyük teminat olacaktır. Yargı ve adalet herkes içindir. Hiçbir siyasi mülahaza ya da niyet değil, beşere açılan bir kapıdır. İnsan için yapılan en kutsal görev ve vazifedir. Hangi ıslahatı, hangi yeni düzenlemeyi yaparsak yapalım, hangi kanunu çıkartırsak çıkartalım, aslolan uygulamadır. Güzel ıslahat lakin iyi uygulamayla hayat bulur. Anayasayı da değiştirseniz, en iyi kanunları da yapsanız lakin kanunların ve bu düzenlemelerin iyi uygulayıcılar elinde hayat bulması, şekillenmesi, milletimiz ismine adaletin tecellisi ismine değerli bir prensiptir. Bu çerçevede tekrar aksiyon planlarımız ve bu mevzudaki zihniyet ve paradigma değişikliği de uygulamanın daha iyi olmasına katkı sağlayacaktır. Hedefimiz, ileri demokrasilerin tam merkezinde yer alan büyük ve güçlü Türkiye’yi inşa etmektir.”
“TÜRK YARGISI, DARBECİ HAİNLERDEN MİLLET İSMİNE HESAP SORMAYA DEVAM EDECEKTİR”
Gül, hak ve özgürlüklerin insan için dokunulmaz, devredilmez, güvenlikli bir alan inşa ettiğini lisana getirerek bu pahalara yönelik en büyük tehdidin ve özgürlüklerin en önemli düşmanının terör olduğunu söyledi.
Bu nedenle terörle gayretin, özünde bir insan hakkı, hak ve özgürlük uğraşı olduğuna dikkati çeken Gül, “Bugün ağzını barış diye açanların vatandaşımızın konutunun önüne çukur kazdığı, birinci başta kendi vatandaşımıza silahı doğrulttuğu, sırtını PKK’ya, terör örgütlerine dayadığı anlayışı ortadan kaldırmaktır; özgürlük uğraşıdır, insan hakkı uğraşıdır.” dedi.
FETÖ ile uğraşın, terörle çabanın kıymetli bir boyutu olduğuna işaret eden Gül, PKK, PYD ve DAEŞ üzere bütün terör örgütleriyle de gayretin tıpkı ciddiyet ve kararlılıkla sonuna kadar kesintisiz devam edeceğini vurguladı.
Toplumun huzur ve güvenliği sağlanmadan özgürlüklerin korunamayacağını söz eden Gül, “Güvenlik yoksa özgürlükler yaşayamaz. Özgürlükler yoksa güvenliğin bir manası olmaz. Ne özgürlükleri güvenliğe ne de güvenlik muhtaçlığını özgürlüklere feda edebiliriz. Hukuk devleti, her ikisini birlikte var eden bir toplumsal tertiptir ve bu sistemin korunmasıdır. Ülkenin huzurunu, milletin hukukunu, vatandaşın hakkını koruyan ve yaşatan, bağımsız ve tarafsız bir yargıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Abdulhamit Gül, FETÖ çabasının de hem arınma hem de yargılama boyutuyla devam ettiğini belirterek “Yargı, 15 Temmuz gecesi milletle birlikte başlattığı demokrasi ve hukuk gayretini büyük bir kararlılıkla sürdürmektedir. Türk yargısı, darbeci hainlerden millet ismine hesap sormaya devam edecektir. Sonuçta kazanan hukuk, demokrasi, Türkiye Cumhuriyeti olacaktır.” tabirlerini kullandı.
“YARGI, 83 MİLYONUN YARGISIDIR”
Gül, Adalet Bakanlığı çalışanının özlük haklarının iyileştirilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığının dayanağıyla ek adımlar atmaya devam edeceklerini söyledi.
Türkiye’nin hukuk ve adaletini daha ileri taşımak için katkı sunacak bütün görüş ve tekliflere açık olduklarını lisana getiren Gül, “Yargı, AK Parti’nin yargısı değildir. Yargı, 83 milyonun yargısıdır, bu milletin yargısıdır. Bu mevzuda daha iyisini yapmak için hiçbir önyargımız yoktur. Gayemiz, 83 milyon vatandaşımızı hiçbir ayrıcalık ve ayrımcılığa tabi tutmadan, herkesin eşit olduğu ve adalet hizmetlerinden eşit yararlandığı bir adalet sistemini kalıcı bir halde hukuk sistemimize kazandırmaktır.” dedi.
“ADALET BAKANI’NIN CÜBBE GİYEREK KARAR VERMESİNİ Mİ BEKLİYORSUNUZ?”
Gül, CHP ve HDP’den gelen açıklamalara da karşılık verdi. Anayasa Mahkemesi kararlarının Anayasa’ya nazaran bağlayıcı olduğunu lisana getiren Gül şunları kaydetti:
“Bu husustaki tutumuzu, yaklaşımımızı tekraren söyledik. Burada yargısal bir süreçle ilgili verilen bir kararda, siz, Adalet Bakanı’nın cübbe giyerek ağır ceza mahkemesi liderini kaldırıp ‘O cübbeyi ben giyeceğim, ben karar vereceğim.’ demesini mi bekliyorsunuz? Yargı bağımsızdır, bu kararı veren bir yargı mensubudur. Yürüyen bir davayla ilgili hakime talimat, tavsiyede bulunarak ‘Bu biçimde karar ver.’ demeyi siz tahminen düşünüyor olabilirsiniz ancak bizim anlayışımızda kararları hakim ve savcılar kendileri verirler. Coğrafik teminatı bu yüzden getirmeyi planlıyoruz.”
“HAKİM ‘ŞU NE DER, BU NE DER’ DEMEZ”
Hakimin “Şu ne der, bu ne der.” değil, belgedeki kanıta nazaran karar verdiğini anlatan Gül, “Eğer ‘Şu kişi ne der.’ diyorsa, o kişi hakim değildir, savcı değildir, yargı mensubu değildir. Bu anlayışı kim söylüyorsa bu bahiste savcılıklara hata duyurusunda bulunmanızı da sizlere tavsiye ediyorum. O denli bir hakim olmaz, o denli bir savcı olmaz. ‘Binlerce hakim, savcı cezaevinde.’ diyorsunuz. Binlerce hakim cezaevinde değil, FETÖ’cü teröristler cezaevinde. PKK’yla omuz omuza çalışan, FETÖ ile PKK terör örgütünün mensupları cezaevinde. Bizim onurlu hakimimize “Cezaevinde.” diyemezsiniz zira o Anayasa’ya bakar; Kandil’e bakmaz, Pensilvanya’ya bakmaz.” tabirlerini kullandı.
Haber7