Türkiye ve Yunanistan ortasında Doğu Akdeniz’de yaşanan tansiyon, Ege Denizi’ndeki sorunları de bir kere daha gündeme getirdi. İki ülke ortasında Ege’de çözülmeyi bekleyen ihtilaflı mevzuların başında adaların silahlandırılması, aidiyeti meçhul adaların statüsü, hava alanı, karasuları, FIR çizgisi üzere sıkıntılar geliyor. Ankara uzun müddettir bu problemlerin “paket halinde” Lahey’de bulunan Milletlerarası Adalet Divanı’na taşınması daveti yaparken, tüm bu problemlerde haksız olduğunu bilen Atina, Ankara’nın bu davetine kulak tıkayıp, duruşmaya gitmek istemiyor. Gazetemize mevzuya ait kıymetli değerlendirmelerde bulunan Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Selami Kuran, Ege’deki problemlerin birbiri ile ilişkili olduğunu, birinin çözülmeden başka sorunun çözülemeyeceğini söyledi. Memleketler arası Deniz Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Kuran, şöyle konuştu:
PAKET HÂLİNDE BAŞVURALIM
Türkiye, bu sıkıntıların birbiri ile yakın bağlı olduğunu, münasebetiyle öncelikle memleketler arası hukuka uygun halde kıyıdaş devletler ortasında müzakere yoluyla masada çözülmesini teklif ediyor. Lakin Yunanistan, ‘Ben Milletlerarası Adalet Divanı’na gitsem dahi yalnızca Ege’de bir kıta sahanlığı sıkıntım var. Kıta sahanlığı ile hudutlu olmak üzere Lahey’e giderim’ durumunu koruyor. Türkiye ise Ege’de karasuları genişliği ve adaların aidiyet sorununun kesin olarak çözmedikçe, kıta sahanlığı sıkıntısını da çözemeyeceğini söz ediyor. Ankara, ‘Bunların hepsini bir paket olarak müzakere yoluyla ortamızda çözelim. Bu olmadığı takdirde ise sorunları paket hâlinde memleketler arası bir merciye taşıyalım’ diyor.
YUNANİSTAN’IN MESNETSİZ TEZİ
Yunanistan, Ege’de bütün adalarının kendilerine mahsus tam deniz yetki alanı olduğunu öne sürüyor. Aslında bu nedenle Meis üzere küçük bir adanın 40 bin kilometrekare kıta sahanlığı olduğunu tez ediyor. Bu hakkaniyet prensibi açısından kabul edilemez. Milletlerarası Adalet Divan’ı ve Memleketler arası Tahkim Duruşmalarının vermiş olduğu emsal kararlara da muhalif. Yalnızca adaların coğrafik, toplumsal kaideleri üzere kriterleri varsa kısmi olarak karasuları tanınabiliyor. Bu da 2, 6 yahut 12 mile kadar. Örneğin; Türkiye’nin Libya ile yapmış olduğu deniz yetki mutabakatında da Girit ve Rodos adalarında bu karasuları hakkı tanındı. Hakkaniyet prensibine nazaran hareket edildi.
ATİNA’NIN İKİNCİ TEZİ DE TÜZEL DEĞİL
Yunanistan’ın ikinci tezinde ise; ‘Ben Ege’de deniz yetki alanı Türkiye ile sonlandırırken, en doğudaki Yunan adalarıyla Anadolu kıyıları ortasında eşit uzaklık prensibine nazaran sonlandırma yaparım’ diyor. Bu da hukuksal değil. Adalet Divanı’nda 1969 yılında Kuzey Denizi kıta sahanlığı davası var. Orada da Hollanda-Danimarka ve Almanya kelam konusuydu. Memleketler arası Adalet Divan’ı, hakkaniyet unsuruna uygun bir sonlandırılmasının yapılması temel olduğunu vurguluyor. Hukukun öngördüğü içtihat çerçevesinde makul kriterler var. Bu kriterlerin birincisi hakkaniyet unsuru. İkincisi coğrafik durum üstünlüğü; yani kıyı şeridinin uzunluğu. Akdeniz’de bilindiği üzere en uzun kıyı şeridine sahip ülke biziz. Bizim uzunluğumuz toplam Yunan adalarınınkinden 10 katı fazla. Üçüncüsü orantılılık; yani yüzölçümü prestijiyle orantılı olacak. Son olarak ise ilgili kıyı devletinin açık denize erişimini kapatmamak prensibi bulunuyor. Ege’deki karasuları probleminden ötürü 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf değiliz. Mukaveleye ‘yarı kapalı deniz alanlarında karasularının 12 mile kadar çıkartılmaması’ için rezerv koymak istedik. Fakat mukavele, rezerv koyma yasağı öngördüğü için Türkiye mecburen taraf olmadı. Deniz yetkilerini sonlandırmadaki hakkaniyet prensibi devletleri BM 1982 mukavelesine taraf olsun olmasın bağlar.
Türkiye Gazetesi
Haber7