Bizans İmparatorluğu Hristiyanlığı resmi diyanet ilan ettikten sonra diyanetlerine iyi ibadethaneler yapmaya başlamışlardır. Birinci Ayasofya I. Konstantinos tarafından ahşap bir yapı olarak inşa edilerek ve 15 Şubat 360 yılında açılmıştır, lakin günümüze kadar ulaşmamıştır. Çıkan isyan ve ayaklanmalarla inşa edilen birinci iki Ayasofya büyük zararlar görmüş ve tekrar inşa edilmek zorunda kalmıştır. Günümüze kadar gelen ve hala tüm haşmetiyle Sultanahmet Meydanında mekan alan Ayasofya, Justinionus tarafından 537 yılında inşa edilmiştir. Ayasofya bugün dahi devasa kubbesiyle Ortodoks mabetlerini en büyüğü ve kıymetlisidir. 360 yılından İstanbul’un fethi 1453 yılına kadar kilise olarak kullanılan yapı 1453 yılında camiye dönüştürülmüştür ve cumhuriyetin ilanına kadar cami olarak kullanılan yapı 1924 yılında alınan kararla müze haline getirilmiştir. Günümüzde hala müze hüviyetiyle ziyaretçilere açıktır.
AYASOFYA TARİHÇESİ
Bizans, I.Konstantinos tarafından düzenlenen ve 325 yılında gerçekleşen İznik Konsülü ile Hristiyanlık diyanetini resmen kabul etmiştir. Yeni bir diyanete geçerek çok ilahlı inancı bırakan Bizans kendine yeni ibadethaneler yapmaya başlamıştır. Bu ibadethanelerin en değerlisi ‘kutsal bilgelik’ manasına gelen Hagia Sophia’dır. Birinci Ayasofya 15 Şubat 360 yılında ahşap bir yapı olarak hayata geçmiştir. Lakin; çok uzun ömürlü olmayan bu yapı İstanbul Patriği Ionnes Khrysostomos sürgüne uğramasıyla 20 Haziran 404 yılında çıkan ayaklanmada yakılarak tahrip edilmiştir. Bu isyanın akabinde imparatorluk II. Theodisos Ayasofya’yı tekrar inşa ederek ve 10 Ekim 415 yılında tekrar hizmete sunmuştur. Lakin bu sefer de İmparator Justinionus ve eşi Theodora yüzünden 14 Ocak 532 yılından çıkan Nika ayaklanmasında yanarak yok olmuştur. Tüm bu isyanların akabinde gücünü kanıtlamak isteyen İmparator Justinianus elindeki imkanları sonuna kadar kullanarak çok büyük bir ibadethane inşa etmiştir. Bu tarihi mabedin mimarları ise Miletli İsidoros ve Aydınlı Anthemios’dur. Imalatında yaklaşık 10.000 emekçi çalışmış, İmparator şahsen çalışanların yanında olarak onları desteklemiştir. İmparatorluğun farklı mabetlerinden değişik mermer sütunlar ve gereçler getirtilmiştir. 5 yıl üzere kısa müddette tamamlanan Ayasofya 27 Aralık 537 yılında açılmıştır. Devasa kubbesi ve ihtişamıyla gören herkesi büyüleyen yapı teknik açıdan eksiklikler vardı ve bu yüzden daima olarak tamir edilmesi gerekiyordu. Halk arasında kubbenin melekler tarafından taşındığına ve korunduğuna inanılırdı. Tarihi ehemmiyeti ile günümüze kadar gelmiş yapı her vakit en kıymetli problemlerin gerçekleştiği mekan olmuştur.
Bizans İmparatorlarının taç giyme merasimleri büyük merasimlerle gerçekleşir, dokunulmazlığından ötürü hatalılar Ayasofya’ya sığınırlardı.
Günümüzde dahi ehemmiyetini koruyan yapı, tarih boyunca türlü sebeplerden zararlar görmüştür. Bu zararların en büyüğü sarsıntılar ve sayısız sefer kuşatılan İstanbul’un hunharca yağmalanmasındır. Ayasofya’ya en büyük zarar 1204 yılında gerçekleşen IV. Haçlı seferinde gerçekleşmiştir. İstanbul’un zenginliğinden büyülenen Latinler Müslüman topraklara yapacakları seferin güzergahını değiştirerek İstanbul’a yönelmiştir. 1204 yılından 1261 yılına kadar işgal altında tuttukları İstanbul’u hunharca yağmalayarak yüzbinlerce ürünü Avrupa’ya kaçırmış ve gördükleri her şeyi yok etmişlerdir. Latinler İstanbul’dan çıkarken aralarında yok olmuş virane bir kent bırakmışlardır.
Yeni bir kent fethedildiğinde o kentteki en büyük mabet fetheden memleketin mensup olduğu diyanetin ibadethanesine çevrilirdi. Bu kılıç hakkı geleneğidir. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinin akabinde kentin en büyük mabedi olan Ayasofya, camiye dönüştürülmüştür. Hristiyan kültürüne hakim olan II. Mehmet Ayasofya’da bulunan hiçbir mozaik yada diyaneti figürü yok etmemiş yalnızca üzerlerini kapatarak İslam diyaneti ritüellerine münasip hale getirmiştir. Osmanlılar Ayasofya’yı koruma edip tamir etmeseydi günümüze kadar gelmesi teknik açıdan pek de mümkün olmayacaktı.
Ayasofya’yı en detaylı biçimde restore eden ve çökmesini önlemek için önemli çalışmalar yapan Mimar Sinan’dır. Yapıya zarar veren etrafındaki binaları yıkarak yeni payandalar yapmıştır. Yeniden Sinan tarafından yapılan 2 minare vardır, bu minareler yapının temellerine oturtularak destek niteliğinde inşa edilmiştir.
AYASOFYA KISIMLARI
– II. Selim, III. Murat, III. Mehmet ve şehzadeler türbesi
– Sultan Mustafa ve Sultan İbrahim türbeleri
– Kütüphane
– Sübyan mektebi
– Muvakkithane
– Şadırvan
– Vaftizhane
– Mihrap
– Hünkar Mahfili
– Minber
– Üst galeri
–Ve günümüzde mevcut olmayan Ayasofya Medrese ve İmarethanesi
Dünyanın en değerli tarihi yapılarından olan Ayasofya’ya Cumhuriyetin ilan edilmesinin akabinde müzeye dönüştürülmüştür. Bugün ise bilet alarak ziyaret edilebilir.
AYASOFYA NEREDE
İstanbul/Fatih ilçesinin Sultanahmet Meydanında konum alan Ayasofya, Kabataş Tramvayıyla ulaşımı hayli kolaydır. Tramvaydan Sultanahmet durağında inildiğinde tüm ihtişamıyla önünüzde kalacaktır.
AYASOFYA GİRİŞ FIYATLARI VE ZİYARET SAATLERİ
Yetişkinlerin giriş fiyatı 72 TL olan müzeye 18 yaşının altındaki ziyaretçilere fiyatsızdır. Başkaca üniversite mekteplileri için Kültür ve Turizm Bakanlığının çıkarmış olduğu Müze Kartı 30 TL’ye satın alarak Ayasofya ve bakanlığa bağlı gayrı müzeleri 1 yıl boyunca fiyatsız ziyaret edebilirler.
Haber7