Murat Bardakçı, Habertürk gazetesinde bugün yan alan, “CHP’ye bir basiret önerisi: Ayasofya’nın tekrar ibadete açılmasını siz teklif edin!” başlıklı makalesinin tam metni şöyle:
Bu hafta, Cumhuriyet tarihimizdeki çok değerli bir kararın 70. yıldönümü idi: Demokrat Parti iktidarının, ezanın Arapça okunması yasağını kaldırışının yıldönümü…
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1950’nin 16 Haziran’ında Arapça okunması 1932’den itibaren 18 sene boyunca yasak olan ve yalnızca Türkçesine müsaade verilen ezan ile kametin eskisi üzere ve İslamî geleneklerin gerektirdiği halde Arapça okunabilmesini hür bırakmıştı…
Arapça ezan yasağının şiddetle uygulandığı 18 sene boyunca bu yasak yüzünden Türkiye’nin birçok konumunda tatsızlıklar çıktı, yasağı kabullenemeyen binlerce kişi adliyeye sevkedildi ve pekçoğu ceza aldı. Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1946 sonrasında hiçbir seçimde tek başına iktidarı olamamasının en değerli sebeplerinden biri, halkın bir türlü unutamadığı işte bu yasak sıkıntısı idi…
17 Mayıs 1950’de yapılan umumî seçimlerde tek parti iktidarının sona erip Demokrat Parti’nin işbaşına gelmesinin acilen akabinde, halkın öncelikli beklentilerinden olan Arapça ezan yasağının kaldırılması konusu gündeme alındı. Demokrat Parti’nin Kayseri Milletvekili İsmail Berkok ve 13 arkadaşı ile birebir partiden Tokat Milletvekili Ahmet Gürkan, Türk Ceza Kanunu’nun Arapça ezana mahpus cezası getiren 526. hususunun değiştirilmesi için iki başka kanun teklifi verdiler; Adnan Menderes Hükümeti de tıpkı bahiste bir kanun tasarısı hazırladı.
Başkanlığını Ankara Milletvekili Osman Talât İltekin’in yaptığı Adalet Encümeni’nin kabul ettiği hükümet tasarısı, 16 Haziran 1950’de Meclis’in gündemine geldi. CHP’nin tasarıya red oyu vermesi beklenirken beklenmedik bir hadise oldu, CHP’nin Trabzon Milletvekili Cemal Reşit Eyüboğlu parti kümesi ismine laf alıp kürsüye çıktı ve söyledikleri ile herkesi şaşırttı.
Eyüboğlu, kısa konuşmasında “ezanın Arapça okunmasına karşı çıkmayacağız” diyor ve CHP’nin ezan konusunda 180 aşamalık eksiksiz bir dönüş yaptığını söylüyordu:
CHP sözcüsü konuşmasına “…Bu memlekette ulusal devlet ve ulusal şuur siyaseti cumhuriyet ile kurulmuş ve CHP bu politikayı takip etmiştir” diyerek başladı… “Bu siyaset icabı olarak ezan sorunu de bir lisan problemi ve ulusal şuur sorunu telâkki edilmiştir. Ulusal devlet siyaseti, mümkün olan her alanda Türkçe’nin kullanılmasını emreder. Türk vatanında ibadete çağırmanın da öz lisanımızla olmasını bu bakımdan ebediyen tercih ettik. Türkçe ezan-Arapça ezan mevzuu üzerinde bir siyaset münakaşası açmaya taraftar değiliz. Ulusal şuurun bu mevzuyu tabiatıyla halledeceğine güvenerek, Arapça ezan sıkıntısının ceza konusu olmaktan çıkarılmasına aleyhtar olmayacağız”…
Cemal Reşit Eyüboğlu’nun lafları yalnızca Demokratlar’ı değil, partilerinin kararından haberdar olmayan sıradan CHP’lileri bile hayrete düşürdü!
Cumhuriyet Halk Partisi’nin bu ânî dönüşünün sebebi anlaşılan idi: Ezan yasağının sebep olduğu huzursuzluğun partilerine nasıl büyük zarar verdiğini yıllar sonra da olsa farketmiş, Meclis’in yasağı o gün kaldıracağını anlamış ve tasarıya red oyu vererek halkın gözünde daha da sevimsiz vaziyete düşmemek maksadıyla “Eh, bâri biz de kabul edeceğimizi duyuralım” demişlerdi…
Eyüboğlu’nun akabinde birkaç milletvekili daha laf aldı, nihayet oylamaya geçildi; Halk Partililer büyük ihtimalle istemeye istemeye ve gönülsüz vaziyette tasarının lehinde oy verdiler, neticede Arapça ezan yasağı her iki partinin işbirliği ile kaldırılmış oldu…
Ezanın aslına dönmesinin 70. yıldönümü bana hem CHP’nin 16 Haziran 1950’de son anda yaptığı bu manevrayı hatırlattı, hem de epey uzak bir ihtimali düşündürdü:
Ayasofya’nın yine ibadete açılması tartışmaları devam ediyor, artık dönüşü pek mümkün olmayan bir yola girildiği ve bu problem hakkında önümüzdeki haftalarda kıymetli kararlar verileceği apaçık ortada…
Cumhuriyet Halk Partisi 70 sene evvel ezan sıkıntısında ortaya koyduğu cüreti artık Ayasofya bahsinde de gösterse ve “devlet” olduğu devirde müzeye çevrilen mâbedin ibadete açılması teklifini diğerlerine bırakmadan şahsen yapsa!
Bu türlü siyasî manevralara “basiret” ve “feraset”; “Ayasofya’nın müze olması yetmez, Sultanahmet’i de müze yapmamız lâzım!” zihniyetine ise gayrı bir şey denir.
Haber7
