Kurulduğu günden bu yana içinde barındırdığı medeniyetleri koruyan ve UNESCO tarafından 2015’te Dünya Kültür Mirası olarak tescillenen Diyarbakır surlarının birçok periyoduna tanıklık eden yüzlerce yıllık kapıları yapılacak restorasyon çalışmasıyla tekrar hayat bulacak.
Surda yürütülen onarım çalışmaları kapsamında bir müddet evvel yerlerinden sökülen ve geçmişte kente giriş yapılan surun ana kapıları Mardinkapı ve Urfakapı ile müze envanterinde bulunan Yenikapı ve İçkale’den sur içine açılan Küpelikapı restore ediliyor.
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü ile Diyarbakır Onarım ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürlüğünün uzman restoratörleri tarafından titizlikle sürdürülen süreçlerinin tamamlanmasıyla kapılar tekrar yerine takılarak turizme kazandırılacak.
KAPILAR ÇOK SAĞLAM YAPILMIŞ
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, AA muhabirine, Diyarbakır Kalesi’nin Roma devrinden bugüne kadar mimari özelliklerini koruyarak farklı tamirat ve tadilatlardan geçerek günümüze ulaştığını söyledi.
Kalenin Dağkapı, Urfakapı, Mardinkapı ve Yenikapı olmak üzere 4 ana kapısının bulunduğunu aktaran Koç, bunların dışında İçkale’de de dışa açılan Fetih ve Oğrun kapıları ile sur içine açılan Saray ve Küpeli kapılarının bulunduğunu bildirdi.
Kale yapısı içinde kapıların en çok ziyan gören yerler olduğunu vurgulayan Koç, şöyle konuştu “Aslında kapılar Diyarbakır Kalesi’nin en zayıf noktasını oluşturuyor. Zira savaş esnasında en fazla tahribatın, çatışmanın olduğu yerler. Tıpkı vakitte surun bekçisi misyonu görmektedirler. Münasebetiyle şayet bir kaleyi zapt etmek istiyorsanız. Öncelikle o kalenin kapısını açmanız lazım. Kapılar o yüzden çok sağlam yapılmış.”
TİTİZ BİR ÇALIŞMA YÜRÜTÜLÜYOR
Kalenin ana yapısında bazalt, tuğla, harç olarak da kireç harcının kullanıldığını ancak külliyen savunma hedefli olması nedeniyle kapıların demir materyalden imal edildiğini belirten Koç, kapıların savaşlara maruz kaldığını, çok farklı bozulmalara uğradığını aktardı.
Kapılarda bilhassa çok derecede korozyon, aşınma, yıpranma ve kopmaların olduğunu tabir eden Koç, korozyonları bertaraf etmek üzere onarım ve konservasyon temel unsurlarına bağlı kalarak uzman restoratör çalışanın belirlediği prosedürler çerçevesinde çalışmaların yürütüldüğünü anlattı.
Bu kapsamda öncelikli olarak mekanik temizleme çalışmalarının yapıldığını bildiren Koç, şöyle devam etti “Bu çalışmalar yapılırken de kapıların üzerindeki çokgen, yuvarlak, damla, akrep, balık üzere farkı motifler üzerindeki farklı ebatlardaki çiviler tek tek kumlama prosedürüyle korozyondan arındırılmaktadır. Daha sonra hazırlanan özel solüsyon içerisinde bekletiliyor. Solüsyondan sonra da mekanik temizleme hafif ince uçlu tel fırçalarla devam ediyor.”
KAPILAR İLİŞKİN OLDUKLARI YERE TAKILACAK
Özgün nitelikte bugüne ulaşan Urfakapı, Mardinkapı ve müze envanterinde kayıtlı olduğunu tespit ettikleri Yenikapı’nın onarım ve konservasyonları yapılarak yeniden yerine takılacağını anlatan Koç, ayrıyeten Osmanlı Devri’nden kalan Küpelikapı’nın da kapı kesimlerinin onarım ve konservasyonlarının gerçekleştirileceğini, eksik modüllerinin da özgün kapıdan alınacak numuneler ve kalıplar çerçevesinde klasik dökme formülüyle tamamlanarak yerine takılacağını bildirdi.
“En kısa vakitte onarım, konservasyon belgeleme çalışmalarını yapıp kapıları ilişkin oldukları yerlerde tekrar sergilemeye ve halkımızın rahatlıkla gelip görebileceği bir noktaya taşımış olacağız.” diyen Koç, kapıların onarım ve konservasyon çalışmalarını yaparak tekrar tarihi surlarla bütünleştireceklerini kaydetti.
MARDİNKAPI’NIN 1100 YILLIK OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR
Kapıların tarihlendirilmesini bulundukları burcun ve sur duvarının üzerindeki kitabeler ile yazılı kaynaklardan tespit edebildiklerini lakin o devirden sonra rastgele bir tamirden geçirilip geçirilmediği bilgisinin mevcut olmadığını lisana getiren Koç, yapılacak karbon 14 testleri sonucunda tarihlendirme yapmanın mümkün olacağını, bu tarafta çalışmaların devam edeceğini vurguladı.
Mardinkapı’nın üzerindeki kitabeden hareketle burcun ve sur duvarının Abbasiler Devri’nde 909-910’da tamir gördüğünün kitabede söz edildiğine işaret eden Koç, “Dolayısıyla kapının da tıpkı tamirat kapsamında yapılmış olma ihtimalini göz önünde bulundurursak yaklaşık 1100 yıllık bir kapıdan bahsetmiş oluyoruz. Urfakapı’nın da Artuklu Devri’nde önemli manada bir tamirat gördüğünü yazılı kitabe ve kaynaklardan tespit edebiliyoruz. Ana kapıların dışında Osmanlı Devri’nde İçkale’de 1524-27 yıllarında yapılan genişleme sonucunda yapılan Saray ve Küpeli kapıları mevcut. Ayrıyeten, 2017’de Saraykapı’yı da onarım ve konsarvasyonu tamamlayıp yerine taktık.” diye konuştu.
Çalışmaların titiz sürdürülmesi ve yeni tip koronavirüs nedeniyle aksamalar yaşanabildiğini aktaran Koç, 3 ay içerisinde kapıları yerinde görme bahtına sahip olacaklarını kelamlarına ekledi.
Haber7
