Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Türkiye Cumhuriyeti’nin bütün vatandaşlarının daha iyi bir anayasayı hak ettiğini, bunun için Mecliste uygun bir taban bulunduğunu belirterek “Bu aslında çok kıymetli tarihi bir fırsattır. Yazımını hukukçular yapar lakin anayasanın ruhunu inşa eden milletin ortaya koyduğu iradedir, onun tarihidir, onun vakit ve yer algısıdır.” dedi.
“O DRAM BÜSBÜTÜN ORTADAN KALKMADI”
SORU: 28 Şubat da 12 Eylül ve 15 Temmuz üzere perde gerisinde birtakım memleketler arası aktörlerin yer aldığı bir darbeydi. Bu periyoda dair hala karanlıkta kalan noktalar var mı?
KARŞILIK: Dünyanın hiçbir yerinde darbeler yalnızca bir ülkenin kendi iç dinamikleriyle olmaz, kesinlikle bunun milletlerarası sisteme uzanan bir ayağı, bir kolu vardır. Kimisinde direkt müdahil olurlar bu yabancı aktörler, bazılarında yol verirler, sessiz kalırlar, yer hazırlarlar, çeşitli hallerde bu süreçlerin içerisinde yer alırlar. Hele ki Türkiye üzere milletlerarası sistem için vazgeçilmez olan bir ülke kelam konusu olduğunda ister 60 darbesini temel alın ister 80 darbesini ve başka darbe ve darbe teşebbüslerini, buralarda kesinlikle milletlerarası sistemin, aktörlerin de bir hissesi daima olmuştur.
28 Şubat süreciyle ilgili Mecliste bir komite kuruldu, bununla ilgili raporlar yazıldı. Meclis aslında bu bahiste hoş çalışmalar da yaptı. Orada oldukça şey ortaya çıkartıldı. Yani o süreç nasıl oldu, meşhur 28 Şubat günü yapılan Ulusal Güvenlik Heyeti toplantısında ne kararlar alındı, bunun topluma, millete, iktisada, Türkiye’ye, demokrasimize tesirleri ne oldu, bunun üzerine oldukça kapsamlı çalışmalar yapıldı. Fakat 28 Şubat’la ilgili yeni bilgi ve dokümanlar elbette çıkabilir, yeni araştırmalar yapılırsa bu mümkün. Zira binlerce mağduru var bu sürecin ve o mağdurlar natürel ki haklarını aradılar, hala arayanlar var. O dram büsbütün ortadan kalkmadı, o insanların yaşadığı travma bütünüyle tedavi edilmedi, ortadan kalkmadı. Lakin asıl kıymetli olan, tarihi seyri içerisinde Türk demokrasisine bu cins müdahalelerin ve darbelerin yarattığı travmanın ürettiği maliyetin ne olduğunu bizim millet olarak çok iyi anlamamız, kavramamız ve hiçbir vakit unutmamamız gerekiyor.
Yani artık 24 yıl evvel yaşanan bir hadise olağan genç kuşak açısından çok eskilerde yaşanmış bir olay üzere görülebilir lakin işte biz hayattaydık, öğrenciydik, biz hatırlıyoruz bunları. 80 darbesini hatırlayanlar var, elbette yaşayanlar var, hala hayatta olanlar… Artık bütün bunlara baktığınız vakit bu hadiselerin tekrar yaşanmaması için ferdî ve kolektif olarak ne yapmalıyız, ne cins önlemler almalıyız, siyasal sistemimizi hangi unsurlar üzerine bina etmeliyiz ki bu tıp boşluklar oluşmasın, bu cins suistimale, istismara, manipülasyona açık müdahaleler, ortamlar oluşmasın? Bunlar üzerinde baş yormamız gerekiyor, hatırlamamız gerekiyor, unutmamamız gerekiyor ki bütün bunlardan bir ders çıkartalım.
“İRTİCA TELAFFUZLARININ HANGİ MAKSATLARLA KULLANILDIĞINI TEKRAREN GÖRDÜK”
SORU:Ulusal Güvenlik Konseyi görüşme tutanakları yasaya nazaran açıklanamaz. Açıklanması için MGK’de bir karar alınması gerekiyor. 28 Şubat 1997 tarihli Ulusal Güvenlik Konseyi görüşme tutanaklarının bir gün açıklanması gündeme gelebilir mi?
YANIT: Mecliste bununla ilgili kurulan komitede o vakit da bunlar konuşuldu, değerlendirildi. Zati baktığınız vakit o MGK’de alınan kararların sonuçları, uygulaması, o günkü bildiri, baktığınız vakit aslında üç aşağı beş üst tabloyu net bir formda ortaya koyuyor. Yani orada Cumhuriyet bedelleri üzerine vurgu yaparken adeta milleti yok sayan daha doğrusu Cumhuriyet pahalarını kendi sınıfsal çıkarları için, vesayet zihniyetlerini yasallaştırmak için kullanmaları kendi başına zati bir doküman, her şeyi ortaya koyuyor. Devir dönem Türkiye’de bu irtica telaffuzlarının hangi emellerle kullanıldığını tekraren gördük. Vaktizamanında Türkiye’de muhakkak bir küme, belirli bir etraf kendi çıkarlarını garanti altına alma, kendi gündemlerini millete empoze etmek istediğinde bunu çoklukla irtica söylemi üzerinden yapardı, yıllarca bu türlü oldu bu.
28 Şubat MGK bildirisini okuduğunuz vakit bunun en güçlü örneklerinden birini, en özet tabirlerinden birini görürsünüz aslında. Münasebetiyle o günkü toplantıda alınan kararlar kıymetlendirilebilir, bu MGK’nin vereceği bir karardır lakin sonuç prestijiyle bunun sonuçlarına, o telaffuzun nasıl inşa edildiğine baktığınız vakit öbür darbe teşebbüsleriyle misal bir yapı arz ettiğini görüyoruz. Cumhuriyetin bedelleri, Atatürk, unsur ve inkılaplar, demokrasi, insan hakları, laiklik üzere, toplumsal devlet üzere kavramların aslında hangi gayelerle kullanıldığını, bir darbeyi ve müdahaleyi legalleştirmek için nasıl seferber edildiğini göstermesi açısından çarpıcı bir metin. O gözle bir okumak lazım. Bir darbe telaffuzunun grameri nasıl inşa ediliyor, sözleri, tabirleri, kavramları nasıl inşa ediliyor, nasıl kullanılıyor bunları anlamak için o metinleri, o tartışmaları tekrar tekrar bir gözden geçirmek lazım.
“UMARIM TÜM MAĞDURİYETLER SÜRATLİ BİR HALDE TELAFİ EDİLİR”
SORU: 28 Şubat’a yönelik hukuksal sürecin, tüm mağdurları tatmin eden bir boyutta tamamlandığını düşünüyor musunuz?
KARŞILIK: Değil, hala bu periyotta mağdur olup hakkını arayan şahıslar var. Hatta geçenlerde tekrar bir tüzel dava sonuçlandı nihayet. Yaklaşık 14 yıl devam eden bir türel süreçten sonra bir dava sonuçlandı. Lakin o periyotta yüzlerce hatta binlerce özelikle başörtülü öğrenci mağdur edildi. Bunları aileleriyle birlikte düşündüğünüz vakit bu insanların yaşadığı travmanın bir ruhsal, sosyolojik boyutu var, ekonomik boyutu var. Zira bu beşerler işlerinden oldular, okullarından oldular, bir kısmı eğitimlerini yarım bırakmak zorunda kaldı. İmkanı olanların bir kısmı yurt dışına gitmek zorunda kaldılar. Çok büyük travmalar yarattı. Hukuksal olarak da haklarının iadesi noktasında pek çok davalar açıldı ancak kimileri yıllar yıllar sürdü. Umarım ve ümit ederim ki artık bu mağduriyetler çok daha süratli bir formda telafi edilir. Hala bu biçimde davası devam edenler var, biliyorum. Bunların davaları en kısa vakitte sonuçlandırılır ve hak ettikleri telafi imkanına da kavuşurlar.
YENİ ANAYASANIN HEDEFİ
SORU: Daha evvel bir değerlendirmenizde “Bin yıl sürecek denen 28 Şubat milletin iradesi ve basiretiyle tarihin çöplüğüne atıldı. Vesayetçi ve doruktan inmeci projeler çökmeye mahkumdur. Bu türlü utanç tablolarının bir daha yaşanmaması için hikmetle, azimle, el birliğiyle çalışmaya devam edeceğiz.” tabirlerini kullanmıştınız. Yeni anayasa tartışmalarını da bu doğrultuda kıymetlendirebilir miyiz?
YANIT: Kesinlikle, yeni anayasanın emeli esasen Türkiye Cumhuriyeti’nin bütün vatandaşlarına 21. yüzyılda layık oldukları bir anayasayı armağan etmektir. Bunun için aslında çok geç kaldık. Mevcut anayasamız biliyorsunuz 1982 Anayasası’dır. Tekraren tadilattan geçmiş, değişiklikler, düzenlemeler yapılmış, insicamını, bütünlüğünü kaybetmiş bir anayasadır. Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin bütün vatandaşları, Türk milleti daha iyi bir anayasayı hak ediyor. Bunun için de aslında Mecliste uygun bir taban var, siyasi partiler var, temsilciler var, milletin temsilcileri orada. Cumhurbaşkanımız da zati “Bütün partilerin iştirakiyle bu türlü bir anayasa yazma sürecini birlikte başlatalım.” diye bir davet yaptı. Bu aslında çok kıymetli tarihi bir fırsattır. Umarım siyasi partiler ve onların dışında öbür bütün paydaşlar bu davete olumlu karşılık verirler.
Bir anayasayı yalnızca hukukçular ya da hukuk uzmanları yazmaz. Yazımını hukukçular yapar lakin anayasanın ruhunu inşa eden milletin ortaya koyduğu iradedir, onun tarihidir, onun vakit ve yer algısıdır, onun kendisini dünyada nasıl pozisyonlandırmak istediğiyle ilgili zihninde sahip olduğu dünya görüşüdür. Bu manada anayasanın paydaşı herkestir, bireylerdir, STK’lerdir, üniversitelerdir, uzmanlardır, sıradan vatandaşlardır, siyasetçidir, iş adamıdır, medya mensuplarıdır vesaire. Bu süreci daima birlikte el birliğiyle sahiplendiğimiz vakit sahiden Türkiye’ye, 21. yüzyıla yakışır bir anayasayı yazma imkanımız olur. Bunu yaptığımız vakit da darbeler, müdahaleler, postmodern yahut öbür tıp müdahaleler, demokrasinin kesintiye uğraması, millet iradesinin askıya alınması, yok sayılması, sivil siyasetin itibarsızlaştırılması, kurumların aşınması üzere sıkıntıları ortadan kaldırırız. Bunun yerine nitekim demokratik, şeffaf, meşruiyeti olan, milletin iradesine, basiretine, hikmetine dayalı, bizim tarihimizi, coğrafyamızı, insanımızı, insanlık anlayışımızı yansıtan bir anayasayı yazabiliriz.
Bunun için önümüzde değerli bir fırsat var. Cumhurbaşkanımız da bu tarafta çok güçlü bir davet yaptı ve bütün siyasete “gelin bunu birlikte yapalım” dedi. Bu değerli bir davettir, bunun kıymetlendirilmesi gerekir ki biz nitekim her tarafıyla işleyen bir demokrasiyi, kurumlarıyla, kuruluşlarıyla, prensipleriyle, tarihi perspektifiyle daima birlikte bunu yapabilelim. Bunu tahminen de bilhassa 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra milletimizin sokak sokak, semt semt, kent şehir ortaya koyduğu iradenin ve 251 şehidimizin anısına bir hürmet olarak da yapmamız gerekiyor. O denli bir anayasa yazalım ki o denli bir demokrasi inşa edelim ki bir daha bu tıp acılar bu memlekette yaşanmasın.
Haber7